人類對飛翔的渴望歷史悠久,對候鳥遷徙的觀察與記錄也有很長的時間,早期由于缺乏有效的通訊設備以及先進科技,一直要到最近幾十年人們對候鳥遷徙的認識才出現突飛猛進的發展。要研究候鳥遷徙,在候鳥身上戴上標記是一個重要的方法,否則人們無法得知眼前的鳥是從何而來、要飛往何處。
在 1900年,丹麥的一位學校老師開始了現代意義上的真正的候鳥環志工作:捕捉鳥并給它們戴上金屬環,環上還刻有獨立的數字字母組合,就像人們的身份證號碼一樣獨一無二。
圖1:印有系統環號的鋁環
通過鳥類環志,人們對候鳥遷徙的了解慢慢得到了提升。近年隨著技術的進步,研究人員有時候還會在鳥的身上戴上不同的彩環組合或者編碼足旗(圖2、3),這些標志方法讓人們可以通過野外遠距離觀察就能記錄候鳥遷徙的信息,不再需要把鳥再捕捉回來就能識別個體,這些技術方法的進步大大增加了各種有關遷徙的研究的可能性(表1)。
圖2:佩戴上衛星追蹤器(背部)和獨立編碼足旗(DA)的灰斑鸻,它在湛江雷州2019年12月24日首次被環志(何韜攝于2010年1月18日)。
圖3:腿上佩戴有獨立彩環組合標記的黑尾塍鷸,它在澳大利亞西北部2016年2月首次被環志,隨后在多地被發現,包括江蘇連云港(2019年5月被記錄)。
上述的方法都是屬于成本較低,但回報也相對較低的研究方法,因為研究人員必須重新捕捉或野外觀察已標記的個體才能獲取遷徙信息,對遷徙到人跡罕至的地方的候鳥則難以收集足夠數據。隨著科技的進步,研究候鳥遷徙的方法也出現變革,最新的衛星追蹤器能夠通過全球定位系統來收集準確且頻繁的定位數據,還可以利用太陽能為電池充電。這些革新技術除了能告訴科學家候鳥的遷徙路徑、停歇地點、遷徙時間與速度以外,還能提供候鳥活動規律、群體互動以及個體身體狀況等詳細的信息,為科學家深入了解候鳥的遷徙過程提供了極好的條件,并可以實時與候鳥“同步遷徙”(圖4),一圓人們遷徙飛翔之夢。
圖4:東亞-澳大利西亞的斑尾塍鷸和黑尾塍鷸衛星追蹤實時顯示圖(2020年9月),其中有四只斑尾塍鷸正在飛越太平洋前往新西蘭。
(來源:https://www.globalflywaynetwork.org/flyway/east-asian-australasian-flyway)
然而,鳥類經過長年累月演化出的遷徙行為,現正因為人為活動導致的環境變化、棲息地破壞和氣候改變而受到威脅,遷徙路上的重要“加油站”陸續消失、“加油站”的食物量越來越少而且越來越臟(受污染)、被人類捕殺的壓力越來越大,這些變化導致候鳥的種群數量在全球尺度上大幅減少,單單北美最近 50 年的候鳥數量就已經下降了 25億只。
深圳灣的濱海濕地每年有約十萬只遷徙水鳥到此停歇或越冬,當中包括被國際自然保護聯盟列為瀕危物種的小青腳鷸Tringa guttifer(國家一級保護)、大濱鷸Calidris tenuirostris(二級)和大杓鷸Numenius madagascariensis(二級)等,其對候鳥的重要性不言而喻。
水鳥環志在深圳灣香港的一側,于 1984年已經作為長期監測工作的一部分去展開,至今已經有37年歷史,并從2010年8月起為超過 3000只水鳥佩戴了編碼足旗,包括經常過來深圳灣人才公園的蒙古沙鸻 “T6” (圖5)。除了香港以外,東亞澳大利西亞遷飛區內的遼寧鴨綠江口、河北滄州、江蘇條子泥、上海崇明東灘、臺灣彰化、西北澳大利亞、布里斯班、墨爾本和紐西蘭奧克蘭等地,每年都會開展定期的遷徙水鳥環志工作,水鳥環志已經成為國內外多個地方常規水鳥監測的手法之一。
為了深入研究和監測深圳灣深圳一側的候鳥生存情況、遷徙規律以及為生態修復工作提供科學支撐,我們獲得深圳市科創委和廣東內伶仃福田國家級自然保護區管理局支持,計劃在這個冬季和接下來的春季開展水鳥環志和監測工作,目前獵捕許可已經獲得深圳市規劃和自然資源管理局福田管理局的初步同意,待深圳市林業局審批通過后就會正式開展,敬請期待。
圖5:經常在深圳灣活動的蒙古沙鸻 ‘T6’ 的野外記錄信息(來源:本地觀鳥小程序)。
在鳥類捕捉方法上,我們擬采用野外環志工作中常用的方法架設霧網(又稱粘網)來捕捉(圖6),我們將采用富有彈性的尼龍霧網來開展工作,這種霧網能極大的降低捕獲過程中對鳥類的傷害。據統計,此方法捕捉后對水鳥造成傷亡的概率只有0.38%(Spotswood et al., 2012),對比其為保護決策提供的科學基礎是個可以接受的比例,超過百分之九十九的環志個體都能安全放飛。
圖6:研究人員架設霧網
此外,相關的操作人員都是有超過10年的長期環志經驗,在捉獲到鳥后,我們對其進行環志(戴上全國環志中心發放的金屬環和按東亞-澳大利西亞遷徙路線上各地點既定的顏色組合來佩戴旗標),并測量身體特征,為合適的個體佩戴GPS追蹤器(最輕約4克,少于鳥類體重的3%)。
完成后,在觀察個體狀況良好后,立即放飛,以免造成對個體不必要的傷害。具體流程皆遵照國家林業局的《鳥類環志管理辦法(試行)》和《鳥類環志技術規程(試行)》操作,在整個捉捕和環志過程中一切會以確保鳥的福祉為首要考慮因素,盡一切努力爭取做到環志過程不對鳥造成任何傷害。
最后,希望大家在野外觀察到或者拍攝到戴有標記的水鳥時,也能把這些珍貴的信息(觀察人姓名、觀察日期、地點GPS、物種、旗標顏色位置或編碼)匯報給有關單位,并獲取該標記個體有趣的遷徙歷史(如表1)!
電郵:flagsightings@163.com
網站地址:https://flagsightings.wordpress.com/schi/
微信公眾號:搜索小程序“本地觀鳥”(本地觀鳥)
表一:一只佩戴了獨立彩環組合(1BRYR)的紅腹濱鷸的環志回收(被觀察到)歷史,他在2007年夏季西伯利亞出生,12個月大的時候在澳大利亞西北部被捕捉和佩戴上標記,隨后從2009年起在渤海灣和澳大利亞的遷徙停歇地、新西蘭的越冬地,連續 9 年幾乎每一年都會出現在同一個停歇地(渤海灣南堡)和越冬地(奧克蘭),并已被記錄到至少 75 次(信息由Chris Hassell提供)。
回收日期 | 回收地點 |
26/07/2008 | Wader Spit, Roebuck Bay, Broome (-18.00, 122.37) Australia |
02/08/2008 | Quarry Beach, Roebuck Bay, Broome (-18.00, 122.37) Australia |
16/09/2008 | Observatory Beach, Roebuck Bay, Broome (-18.00, 122.37) Australia |
25/10/2008 | 80 Mile Beach 0-5KM South (-19.23, 121.40) Australia |
31/12/2009 | Kidds, Karaka, South Auckland, North Island (-37.08, 174.83) New Zealand |
01/04/2010 | Kidds, Karaka, South Auckland, North Island (-37.08, 174.83) New Zealand |
03/01/2011 | Clifton Beach, Auckland, North Island (-36.93, 174.97) New Zealand |
19/01/2011 | Clifton Beach, Auckland, North Island (-36.93, 174.97) New Zealand |
12/02/2011 | Kidds, Karaka (-37.08, 174.83) New Zealand |
24/05/2011 | Nan Pu, Bohai Bay (39.06, 118.22) China (mainland) |
26/05/2011 | Nan Pu, Bohai Bay (39.06, 118.22) China (mainland) |
12/01/2012 | Kidds, Karaka, South Auckland, North Island (-37.08, 174.83) New Zealand |
16/03/2012 | Kidds, Karaka, South Auckland, North Island (-37.08, 174.83) New Zealand |
25/05/2012 | ZUIDONG BOHAI (39.03, 118.32) China (mainland) |
26/05/2012 | Nan Pu, Bohai Bay (39.06, 118.22) China (mainland) |
16/12/2012 | Kidds, Karaka (-37.08, 174.83) New Zealand |
22/12/2012 | Kidds, Karaka (-37.08, 174.83) New Zealand |
27/01/2013 | Kidds, Karaka (-37.08, 174.83) New Zealand |
14/05/2013 | Nan Pu, Bohai Bay (39.06, 118.22) China (mainland) |
17/05/2013 | Nan Pu, Bohai Bay (39.06, 118.22) China (mainland) |
18/10/2013 | Eagles Roost, Roebuck Bay, Broome (-17.97, 122.30) Australia |
14/11/2013 | 80 Mile Beach 0-5KM South (-19.23, 121.40) Australia |
01/12/2013 | 80 Mile Beach 5-10km North (-19.15, 121.48) Australia |
24/03/2014 | Kidds, Karaka (-37.08, 174.83) New Zealand |
05/04/2014 | Kidds, Karaka (-37.08, 174.83) New Zealand |
01/05/2014 | Nan Pu, Bohai Bay (39.06, 118.22) China (mainland) |
02/05/2014 | Nan Pu, Bohai Bay (39.06, 118.22) China (mainland) |
03/05/2014 | Nan Pu, Bohai Bay (39.06, 118.22) China (mainland) |
05/05/2014 | Nan Pu, Bohai Bay (39.06, 118.22) China (mainland) |
10/05/2014 | Nan Pu, Bohai Bay (39.06, 118.22) China (mainland) |
06/05/2015 | Nan Pu, Bohai Bay (39.06, 118.22) China (mainland) |
07/05/2015 | Nan Pu, Bohai Bay (39.06, 118.22) China (mainland) |
08/05/2015 | Nan Pu, Bohai Bay (39.06, 118.22) China (mainland) |
10/05/2015 | Nan Pu, Bohai Bay (39.06, 118.22) China (mainland) |
18/05/2015 | Nan Pu, Bohai Bay (39.06, 118.22) China (mainland) |
20/05/2015 | Nan Pu, Bohai Bay (39.06, 118.22) China (mainland) |
21/05/2015 | BEI PU BOHAI (39.12, 118.17) China (mainland) |
22/05/2015 | BEI PU BOHAI (39.12, 118.17) China (mainland) |
14/10/2015 | Stockton Sandspit, Hunter Estuary, near Newcastle (-32.90, 151.80) Australia |
26/10/2015 | Kidds, Karaka (-37.08, 174.83) New Zealand |
31/10/2015 | Kidds, Karaka (-37.08, 174.83) New Zealand |
06/12/2015 | Kidds, Karaka (-37.08, 174.83) New Zealand |
26/12/2015 | Kidds, Karaka (-37.08, 174.83) New Zealand |
16/01/2016 | Kidds, Karaka (-37.08, 174.83) New Zealand |
17/04/2016 | Nan Pu, Bohai Bay (39.06, 118.22) China (mainland) |
23/04/2016 | Nan Pu, Bohai Bay (39.06, 118.22) China (mainland) |
27/04/2016 | Nan Pu, Bohai Bay (39.06, 118.22) China (mainland) |
02/05/2016 | Nan Pu, Bohai Bay (39.06, 118.22) China (mainland) |
03/05/2016 | Nan Pu, Bohai Bay (39.06, 118.22) China (mainland) |
04/05/2016 | Nan Pu, Bohai Bay (39.06, 118.22) China (mainland) |
04/02/2017 | Kidds, Karaka, South Auckland, North Island (-37.08, 174.83) New Zealand |
21/04/2017 | NAN PU OIL RIG SITE (39.06, 118.22) China (mainland) |
24/04/2017 | Nan Pu, Bohai Bay (39.06, 118.22) China (mainland) |
25/04/2017 | Nan Pu, Bohai Bay (39.06, 118.22) China (mainland) |
10/05/2017 | Tianjin Wind Farm (39.22, 118.00) China (mainland) |
29/05/2017 | BEI PU BOHAI (39.12, 118.17) China (mainland) |
21/10/2017 | Kidds, Karaka (-37.08, 174.83) New Zealand |
05/11/2017 | Kidds, Karaka (-37.08, 174.83) New Zealand |
03/12/2017 | Clark's Bay, Manukau Harbour, Auckland (-37.10, 174.76) New Zealand |
14/01/2018 | Kidds, Karaka (-37.08, 174.83) New Zealand |
26/03/2018 | Kidds, Karaka (-37.08, 174.83) New Zealand |
02/05/2018 | Nan Pu, Bohai Bay (39.06, 118.22) China (mainland) |
04/05/2018 | Nan Pu, Bohai Bay (39.06, 118.22) China (mainland) |
05/05/2018 | Nan Pu, Bohai Bay (39.06, 118.22) China (mainland) |
15/05/2018 | Tianjin Wind Farm (39.22, 118.00) China (mainland) |
02/05/2019 | NAN PU OIL RIG SITE (39.06, 118.22) China (mainland) |
06/05/2019 | NAN PU OIL RIG SITE (39.06, 118.22) China (mainland) |
07/05/2019 | NAN PU OIL RIG SITE (39.06, 118.22) China (mainland) |
14/05/2019 | NAN PU OIL RIG SITE (39.06, 118.22) China (mainland) |
15/05/2019 | NAN PU OIL RIG SITE (39.06, 118.22) China (mainland) |
16/05/2019 | NAN PU OIL RIG SITE (39.06, 118.22) China (mainland) |
17/05/2019 | NAN PU OIL RIG SITE (39.06, 118.22) China (mainland) |
22/05/2019 | NAN PU OIL RIG SITE (39.06, 118.22) China (mainland) |
08/10/2019 | Stockton Sandspit, Hunter Estuary, near Newcastle (-32.90, 151.80) Australia |
28/10/2019 | Kidds, Karaka (-37.08, 174.83) New Zealand |
我也說兩句 |
版權聲明: 1.依據《服務條款》,本網頁發布的原創作品,版權歸發布者(即注冊用戶)所有;本網頁發布的轉載作品,由發布者按照互聯網精神進行分享,遵守相關法律法規,無商業獲利行為,無版權糾紛。 2.本網頁是第三方信息存儲空間,阿酷公司是網絡服務提供者,服務對象為注冊用戶。該項服務免費,阿酷公司不向注冊用戶收取任何費用。 名稱:阿酷(北京)科技發展有限公司 聯系人:李女士,QQ468780427 網絡地址:www.arkoo.com 3.本網頁參與各方的所有行為,完全遵守《信息網絡傳播權保護條例》。如有侵權行為,請權利人通知阿酷公司,阿酷公司將根據本條例第二十二條規定刪除侵權作品。 |